کیمیا گلی

Psyche et L'Amour (1889) by William Bouguereau.

کیمیا گلی ناز و تپلی؛
«ابلهان» به مجنون گفتند «بهتر از وی صد هزاران دلربا؛» چرا درگیر اینی؟ بیا چندی «بر تو عرضه کنیم اختیار کن ما را و خود را وا رهان.» و مجنون می‌گه نه شما متوجه نیستین، لیلی برای من جامه، کوزه است، من دنبال خم می ام، شماها دنبال کوزه زیبایی هستین که توش سرکه است نه شراب. درواقع صورت ظاهری-باطنی رو معرفی می‌کنه و در انتها مولانا مدعی می‌شه عشق اون مسیری هست که به وصل به الوهیت منتهی می‌شه و اصلا این وصال رو رسیدن به معشوق نمی‌بینه، بلکه اساسا معشوق رو چیز دیگری می‌بینه. اینجاست که من با مولانا به مشکل می‌خورم.
در سمت مخالف، ما اندیشه افلاطون در چیستی عشق رو داریم؛ که نه مثل دید بیولوژیک امروزی عشق رو زمینی می‌دونه و نه مثل مولانا وارد ماورای واقع می‌شه؛ بلکه اروس رو در جمع اخلاق والدین خودش همواره بدنبال زیبایی و خرده و در حالت عسرت و سختیه: استعاره زیبایی از تنگنای نیل به کمال زیبایی و خرد. یک تمایل زیبا برای دستیابی به آنچه که عاشق ندارد، خود معشوق و نه چیزی ورای آن. خود معشوق.
در این بینش معشوق فقط یک کوزه برای رسیدن به معشوق حقیقی نیست، بلکه این عدم خود معشوق (ظاهری در کلام مولانا) است که محرک عشق است. عشق، خود تمایلی است برای تصاحب دائمی زیبایی. افلاطون این وصال را، این یگانگی را جاودانگی می‌داند.
افلاطون این طبیعت میرای آدمی را، عدمش را، در میل او به جاودانگی می‌بیند که همانا عشق است. اما وی در این اندیشه بسیار افراط نمی‌کند و مانند مولانا زیبایی درون را به میان می‌آورد؛ او تعلق به هم زنان و هم مردان (که الزاما زایا نیست) را گواه این اندیشه می‌گیرد.
افلاطون هرگز سویه زمینی عشق را سرکوب نمی‌کند آنرا می‌ستاید و آن عشقی را می‌ستاید که باشکوه است و عاشق را محو در زیبایی‌اش کرده است. بدین ترتیب زیبایی معشوق، عاشق را در نردبانی بسوی زیبایی جاودان قرار می‌دهد و خلاف برداشت اهل ظاهر، نقش معشوق، محدود به جرقه‌ای برای یک شروع نیست؛ او کارگردان تئاتر زیبای جاودانگی است.

--

متن در یک نشست نوشته نشده، پس بخشی شکسته است و محاوره، بخش دوم که ماهیتش از یک sms به معشوق به نوشتار کوتاهی درباره معشوق منقلب شده بود، از محاوره به دور. اگر عمری بود، ویرایش خواهم کرد.

نظرات

ارسال یک نظر

بیشترین بازدیدها در سال گذشته

بار دیگر؟ با می و ساغر بلی

تصویر
داستان امشب از آنجایی شروع شد که بنده در حین doom scrolling و کشتن لحظات حیات، در اینستاگرام برخوردم به ویدئویی از دکتر قمشه‌ای که غزلی از مولانا را بصورت پرسشی می‌خواند و قافیه را پاسخ می‌گرفت: نوبهار حسن آید سوی باغ بشکفد آن شاخه‌های تر؟ بلی طاق‌های سبز چون بندد چمن جفت گردد ورد و نیلوفر؟ بلی و در نهایت نتیجه می‌گرفت که دنیا اساسا کمدی است (کمدی بالاصالة یعنی آنچه که تراژدی نیست، با فرندز اشتباه نگیرید) و در نهایت به بیت دوم غزل نقبی می‌زد که: ساقی ما یاد این مستان کند؟ بار دیگر با می و ساغر بلی ببینید، در کل من خودم رو انقدر بزرگ نمی‌بینم که بخوام به کسی ایراد بگیرم در مسئله عظیمی مثل دیوان شمس، اونهم به آقای قمشه‌ای؛ اما بیاید ابتدای امر به ابتدای مثنوی توجه کنیم: بشنو این نی چون شکایت می‌کند از جدایی‌ها حکایت می‌کند کز نِیِستان تا مرا بُبریده‌اند در نفیرم مرد و زن نالیده‌اند سینه خواهم شَرحه شَرحه از فراق تا بگویم شرح درد اشتیاق هر کسی کو دور ماند از اصلِ خویش باز جوید روزگارِ وصل خویش همونطور که در ادبیات دبیرستان، تقریبا ما و بقیه، خوندیم، در اینجا شاعر از درد دوری ا...
ادامه مطلب »

عمق واقعی فلسفه: همینه که هست!

تصویر
در یکی از آن مصاحبه‌های قدیمی که آدم فکر می‌کند حتماً باید پشت سرش یک فنجان قهوه سرد شده و یک نخ سیگار نیم‌سوخته باشد، گونتر گاوس از هانا آرنت می‌پرسد: «چه حسی داری وقتی می‌گویند به مردم خودت پشت کردی؟» آرنت لبخند کم‌رنگی می‌زند، آن لبخندی که انگار می‌خواهد بگوید: «جانِ عزیزت، این سؤاله؟» بعد خیلی ساده می‌گوید: «خب، من نمی‌توانم توضیح بدهم که ببینید، نه منظورم این نبود. همینه که هست.» (نقل به مضمون، البته اگر مضمون جایی میان لبخند و بی‌تفاوتی جا مانده باشد.) این جمله، به طرز درخشانی، یک شاهکار فلسفی است. نه از آن جنس شاهکارهایی که توی کتاب‌های قطور پر از پاورقی می‌نویسند، بلکه از همان‌ها که با یک جمله کوتاه، سال‌ها تلاش بیهوده‌ی آدم‌ها برای توضیح دادن را بی‌اعتبار می‌کند. من فکر می‌کنم این دقیقاً بهترین واکنش به پدیده‌ی شگفت‌انگیز نفهمی لجوجانه در جامعه‌ی ایرانی است. همان جایی که آدم باید بگوید: «باشه، من همون احمق بی‌شرفی هستم که تو فکر می‌کنی. حالا می‌تونی خوشحال باشی و بری دنبال کارهای مهم‌تر زندگیت—مثل مثلاً تحلیل سیاست‌های بین‌المللی با اطلاعاتی که از استوری اینستاگرام...
ادامه مطلب »

دانته و بئاتریس

تصویر
النهایه آنچه پس از ٧٠٠ سال بئاتریس را به دانته رساند، نقاش معاصر Roberto Ferri بود و نه نیروی برتر. و البته بمناسبت روز جهانی بوسه و بزرگداشت دانته.  این پست کوتاه هست، چون اصولا این هنر، بصری هست. و خب نگار و عاشق، بزرگ اند و همینطور نگارگر. اینجا من اصلا کی هستم که چیزی بگم؟ باید از عظمت عشق جاودان، اونچه که حافظ را حافظ کرده حتا اگر دیوان از او بگریزند، لذت ببریم. حتا همین توضیحات هم اضافه است. خیلی اضافه.  “When I was asked to make The Kiss I knew that I was facing a challenge with immense responsibility, even towards my own artistic identity. I focused on the emotions of Dante and Beatrice and the work gradually took shape, materialising in a triumph of sensuality," says Roberto Ferri.  مشاهده ویدئو     |    منبع و مدلسازی مایای همین نقاشی از یک کاربری که اسمش رو یادم نمیاد:
ادامه مطلب »

تزار محبوبمان، دلمان تنگ است

تصویر
عجیب نیست که برخی تاریخ را به قصه‌ای کودکانه تقلیل می‌دهند: روزگاری طلایی بود، همه‌چیز عالی بود، مردم در خیابان‌ها گل می‌کاشتند و از دم در خانه‌هایشان نفت استخراج می‌شد، و ناگهان، از دل تاریکی، شیاطینی ظهور کردند و این بهشت را به جهنم بدل کردند! به‌راستی که این روایت، اگرچه به درد قصه‌های شبانه‌ی کودکان می‌خورد، اما متأسفانه برخی بزرگسالان هنوز به آن باور دارند. این نگاه مرا به یاد یکی از نظریه‌های جالب روانکاوی می‌اندازد: میل ناخودآگاه انسان به بازگشت به رحم مادر. آری، همان‌جایی که همه‌چیز بی‌دردسر بود، غذا بدون تلاش می‌رسید، هیچ بحرانی وجود نداشت و مهم‌تر از همه، لازم نبود با واقعیت روبه‌رو شویم. اینجا دقیقاً همان جایی است که ذهن نوستالژی‌زده به دنبال آن است: تصویری خیالی از گذشته که همچون «رحم تاریخی»، سراسر آسایش و بی‌نقصی بوده است. در این نگاه، تاریخ را نه به‌عنوان عرصه‌ای از تغییرات، تناقضات و مبارزات، بلکه همچون کابوسی ترسناک می‌بینند که از لحظه‌ی تولد، یعنی همان لحظه‌ی وقوع انقلاب، آغاز می‌شود. تولد همیشه دردناک است، پس چه بهتر که آرزو کنیم ای‌کاش هرگز متولد نمی‌شدی...
ادامه مطلب »